Zamki w Polsce

[Jinks]

W 1929 r. Daisy przeżyła triumf publikacji pierwszego tomu jej pamiętników, w latach 30-tych ukazały się kolejne dwa tomy.


Oto kilka przemyśleń z tych pamiętników.
„Myśmy zawsze z sympatią zwracali się do Polaków i do ich aspiracji. Propolska działalność Hansa nie zawsze podobała się cesarzowi i wykorzystywana była przeciwko nam przez nieżyczliwe osoby”, 1908.
„Sądzę, że w przyszłości Anglia i Niemcy będą (będą musiały być) przyjaciółmi, nie same, ale w gronie innych państw. Bez podpisywania traktatów, ale ze zwyczajnym poszanowaniem i zrozumieniem”, 1916.
„Gdyby socjalizm trwał tak długo jak kapitalizm, zrodziłby zło trudne do wytrzymania, gorsze niż panujący dziś system, ponieważ socjalizm jest oparty na zdyscyplinowanej organizacji, o ile bowiem pojedynczy człowiek może być niekiedy przykry i arogancki – zorganizowany system zawsze taki jest”, 1924.
„Całe moje życiowe przemieszczanie się było dla mnie życiodajną koniecznością, Pożądałam go jak człowiek pożąda wina. Kocham podróżować pieszo, na końskim grzbiecie, samochodem, samolotem, ale największą radość ze wszystkich sprawiały mi podróże morskie”, 1931.
„Najlepszą rzeczą jaką mogę zrobić, to zwrócić się do ludu pracującego ... Zawsze mi mówiono, że to nie jest rzecz „książęca” …, ale ja chce dotknąć ich serca i zrozumieć ich, a więc teraz w w wielkiej desperacji zrywam wszystkie więzy. Przywołuję powóz i jadę, gdzie chcę: do przytułków, do szpitali, do domów starców – wszędzie. Z biegiem czasu, jestem pewna, że moje zainteresowanie biednymi i potrzebującymi zostanie uznane i przyniesie owoce.”

Ale najbardziej brakowało jej ciepła rodzinnego, dlatego Księżna zaczęła działać charytatywnie. W czasie I wojny światowej była sanitariuszką w pociągach – lazaretach i w szpitalach polowych.
Po rozwodzie w 1923 r. i późniejszej konfiskacie majątku przez władze hitlerowskie schorowana Daisy mieszkała jeszcze krótko w zamku, a następnie przewieziona została do willi zamkowej w Wałbrzychu (dziś Moniuszki 43).
Z listu do syna na rok przed śmiercią.
„Lubię mój wałbrzyski dom z każdym dniem coraz bardziej. Jest w nim wielki balkon, na który mogę siedzieć przez cały dzień. Mały park pięknie teraz wygląda … Czuję się dobrze i za 5 tygodni będą moje 69 urodziny.”

Ostatnie lata życia spędziła na wózku inwalidzkim chorując prawdopodobnie na stwardnienie rozsiane.


Zmarła 29.06.1943 r. w miejscu zamieszkania.
Do dziś nieznane pozostaje miejsce pochówku Księżnej.

W czasie II wojny światowej, w wyniku adaptacji zamku na kwaterę wojenną przez paramilitarną Organizację Todt, część dawnej rezydencji Hochbergów została w drastyczny sposób zniszczona, a jej wyposażenie wywieziono. Pod zamkiem, na dwóch poziomach (15 i 50 m) drążone były ogromne tunele – część budowanego w Górach Sowich kompleksu Riese (Olbrzym). Ich przeznaczenie do dziś owiane jest mgłą tajemnicy. Prace wykonywane były przez więźniów z obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Przypuszcza się, że miały tu powstać fabryki broni lub laboratoria chemiczne, a sam Książ przygotowywano na jedną z kwater Hitlera. Podziemia zostały częściowo zamaskowane przez hitlerowców w ostatnich miesiącach wojny.
8 maja 1945 r. zamek został zajęty przez Armię Czerwoną, która dokonała dalszego zniszczenia, wywożąc m.in. część zbiorów zamkowej biblioteki.
W okresie powojennym zamek nadal ulegał dewastacji.
Dopiero w latach 50-tych Książ został zabezpieczony przez Wojewódzkiego konserwatora zabytków, a w latach 70-tych rozpoczęto pierwsze prace remontowe. Od 1991 r. w imieniu Gminy Wałbrzych zamkiem zarządza Zamek Książ w Wałbrzychu Sp. z o.o.