Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna

Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna - Printable Version

+- forumbis.voyageforum.pl - Forum miłośników podróży, relacje, fotografie, porady (https://forumbis.voyageforum.pl)
+-- Forum: Polska (https://forumbis.voyageforum.pl/forumdisplay.php?fid=34)
+--- Forum: Podkarpacie (https://forumbis.voyageforum.pl/forumdisplay.php?fid=47)
+--- Thread: Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna (/showthread.php?tid=109)

Pages: 1 2 3

Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna - Jinks - 29-06-2020

Łemkowie byli zwani też Rusinami lub Rusnakami. Wprowadzili się w XVI w. trakcie zaludniania Beskidu Niskiego.
Nazwa Łemków pochodzi od używanego przez nich, a zapożyczonego od Słowaków słówka łem – tylko.
Jest to dawna ludność terenów od Jaworek w Pieninach do Komańczy w Bieszczadach a więc całego Beskidu Niskiego.
Mowa Łemków jest niewątpliwie dialektem języka ukraińskiego, choć silnie zabarwionym wpływami języka słowackiego, polskiego i węgierskiego.
Ich kultura należała do kręgu zwanego obecnie ukraińskim. Była oryginalna i różniła się od innych grup etnicznych zamieszkujących Karpaty np. Żydów i Cyganów.
Większość wsi łemkowskich to tzw. łańcuchówki, w których domostwa ustawione są w jednej linii wzdłuż głównej drogi. Tylko na zach. Łemkowszczyźnie spotykamy wsie wielodrożne, czasem z odpowiednikiem rynku w środku. np. Uście Gorlickie. Chaty stawiano z reguły frontem do drogi.
Wieś łemkowska składała się w zasadzie z zagród jednobudynkowych, długich domów, w których izby mieszkalne sąsiadowały z sienią oraz stajnią. Chaty były drewniane, kryte gontem, który niemal zupełnie wyparł dawniejszą strzechę.

[Image: IMG_5131.jpg]

RE: Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna - Jinks - 30-06-2020

Ubierali się podobnie do pasterzy karpackich. Najbardziej charakterystyczną cechą stroju łemkowskiego był brązowy płaszcz sukienny z kapturem, na co dzień rozpięty i wyłożony na plecy tzw. czuchania., a głowy nakrywano filcowymi kapeluszami.

[Image: IMG_5147.jpg]

Innym typowym ubiorem był łejbyk
[Image: IMG_5138.jpg]

oraz huńka
[Image: IMG_5137.jpg]

RE: Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna - Jinks - 01-07-2020

Łemkowie byli rolnikami, uprawiali głównie żyto, owies, ziemniaki oraz len ale trudnili się też rzemiosłem na własny użytek.

[Image: IMG_5152.jpg]

I to nie tylko tradycyjnym, było wiele ośrodków rzemieślniczych o znaczeniu ponadlokalnym jak kamieniarstwo, tkactwo - warsztat tkacki to folusz, tak jak osada u podnóży Magury Wątkowskiej.

RE: Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna - Jinks - 02-07-2020

Podczas I wojny światowej na Łemków spadły represje austriackie. Około 2 tysięcy osób, głównie przedstawicieli inteligencji - księży, nauczycieli, urzędników- aresztowano i osadzono w obozie „Talerhoff Graz” niedaleko Wiednia.

[Image: IMG_5133.jpg]

Znaczna ich część nigdy już nie wróciła do rodzinnych domów.
Kolejny akt dramatu rozegrał się podczas okupacji hitlerowskiej. Większość młodzieży łemkowskiej wywieziono na przymusowe roboty do Niemiec.
I wreszcie epilog tragedii. W latach 1945 – 1946 pod pozorem likwidacji zaplecza Ukraińskiej Powstańczej Armii, przymusowo wysiedlono, głównie na tereny obecnej Ukrainy (dawny ZSRR), tysiące Łemków. Pozostałych w ramach akcji „Wisła” w 1947 r. wysiedlono na tzw. ziemie odzyskane.

Gwarne i gęsto zaludnione beskidzkie wioski opustoszały i rozpoczęło się grabienie i dewastowanie zabytków kultury materialnej Łemków: cerkwi, zagród, cmentarzy, kapliczek, krzyży <!-

Fragment tzw. łemkowskiej „ściany płaczu”, ściany z krzyży nieistniejących już cerkwi.przydrożnych.
[Image: IMG_5168.jpg]

RE: Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna - Jinks - 03-07-2020

Najbardziej charakterystycznym elementem krajobrazu Łemkowszczyzny są cerkwie. Łemkowie stworzyli własny styl budownictwa cerkiewnego, nie spotykany poza obszarem przez nich zamieszkanym. Cerkwie łemkowskie jak i cała bogata kultura tego ludu, powstały w efekcie przenikania się tradycji Wschodu i Zachodu. Kształt klasycznej łemkowskiej świątyni jest klasycznym tego przykładem.
Wybrałem dla Was drodzy czytelnicy trochę takich cerkwi. Tych co są obecnie kościołami parafialnymi, a więc większości, nie mogłem zwiedzić wewnątrz, bo albo były zamknięte albo oblężone przez wiernych.

Brunary
Duża wieś podzielona na Brunary Niżne i Wyżne pomiędzy Florynką a Śnietnicą.
Drewniana cerkiew greckokatolicka p.w. św. Michała Archanioła (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki). Zbudowana zapewne w 1797 r. a przebudowana w 1831 r. Wewnątrz ikonostas współczesny. Polichromia w nawie pochodzi z XVIII w.

[Image: IMG_4916.jpg]

Berest
Duża wieś przy szosie Krynica - Grybów.
Cerkiew greckokatolicka p.w. śś. Kosmy i Damiana (obecnie kościół parafialny rzymskokatolicki p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy) powstała w 1842 r. Zachodniołemkowska, o wydłużonej sylwetce, konstrukcji zrębowej i pokrytych gontem ścianach.. Polichromia figuralno-ornamentalna pochodzi z 1928 r. Kompletny klasycystyczny ikonostas został w XIX w. zestawiony z ikon z XVII i XVIII w., ołtarz główny z baldachimem i tabernakulum powstał w XIX w. W nawie znajdują się dwa barokowe ołtarze boczne z XVIII w., w płn. słynąca łaskami ikona Opieki Bogurodzicy (Pokrow) z 1721 r. (przeniesiona z Izb).

[Image: IMG_4922.jpg]

Piorunka
Wieś nad potokiem o tej samej nazwie, 9 km na płn. od Krynicy, przy szosie z Berestu do Czyrnej.
Dawna cerkiew greckokatolicka p.w. śś. Kosmy i Damiana (obecnie kościół).
Obecnie istniejąca cerkiew została zbudowana w 1789 r, w typie sakralnego budownictwa zachodniołemkowskiego. Jest to budynek drewniany, trójdzielny, jednonawowy, konstrukcji zrębowej, z wieżą o konstrukcji słupowej. Całość świątyni wieńczą trzy baniaste kopuły. Wewnątrz zachowany został wystrój cerkiewny. Najstarszym a zarazem w całości zachowanym zabytkiem jest rokokowy ikonostas z XVIII w.

[Image: IMG_4927.jpg]

RE: Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna - Jinks - 24-07-2020

Bieliczna
Jedna z nieistniejących wsi łemkowskich na terenie gminy Uście Gorlickie. Przywilej lokacyjny wsi wydał w 159 r. kardynał Jerzy Radziwiłł. Od mońca XVI w. do 1762 r. Bieliczna wchodziła w skład tzw. Kresu Musyńskiego, a od 1634 r. stanowiła majątek kościelny parafii w Tyliczu. W XVII w. wies została zdziesiętkowana przez epidemię tyfusu. w 1900 r. we wsi były 32 domy z 211 mieszkańcami. Po Akcji "Wisła" w 1947 r. wieś zupełnie opustoszała.
Cerkiew p.w. św. Michała Archanioła murowana zka mienia pochodzi z 1796 r.

[Image: IMG_4942.jpg]

RE: Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna - Jinks - 25-07-2020

Regietów
Współczesna prawosławna cerkiew konsekrowana w 2012 r. Jest murowana ale oszalowana deskami, by przypominała tradycyjne cerkwie łemkowskie.

[Image: IMG_4957.jpg]

RE: Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna - Jinks - 26-07-2020

Skwirtne
Cerkiew filialną greckokatolicką św. św. Kosmy i Damiana (obecnie kościół rzymskokatolicki) zbudowano w 1837 r. Jest to jedna z piękniejszych cerkwi zachodnio-łemkowskich. Trójdzielną świątynię wzniesiono w konstrukcji zrębowej, ściany i dachy pokryto gontem. Wnętrze zdobi polichromia figuralno-ornamentalna z 1900 r. Miedzy nawą a prezbiterium ustawiono współczesną przegrodę o charakterze ikonostasu, natomiast pozostałości dawnego ikonostasu z przełomu XVIII i XIX w. umieszczono na ścianach. W prezbiterium znajduje się ołtarz główny z baldachimem i tabernakulum z połowy XIX w.

[Image: IMG_4963.jpg]

RE: Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna - Jinks - 27-07-2020

Hańczowa
Cerkiew parafialna prawosławna Opieki Bogurodzicy (dawniej cerkiew parafialana greckokatolicka) powstala w 2 połowie XIX w. Jest to typowa cerkiew zachodniołęmkowska o konstrukcji zrębowej i ścianach pokrytych gontem. Polichromia ornamentalno-figuralna oraz ikonostas pochodzą z końca XIX w. W prezbiterium znajduje się barokowy ołtarz główny, w nawie dwa ołtarze boczne z ikonami Chrystusa przekazującego klucze św. Piotrowi oraz Opieki Bogurodzicy.

[Image: IMG_4970.jpg]

RE: Beskid Niski czyli Łemkowszczyzna - Jinks - 29-07-2020

Śnietnica
Cerkiew parafialną greckokatolicką wzniesiono w 1755 r., przebudowano w XIX w. W latach 1947-1997 użytkowana była jako kościół rzymskokatolicki a od 1997 r. jest własnością Kościoła Greckokatolickiego. Cerkiew posiada układ dwudzielny. Zdobiąca wnętrze polichromia pochodzi z 1936 r. W wyposażeniu znajduje się barokowy ikonostas z XVIII w. i barokowy ołtarz z rzeźbami św. św. Piotra i Pawła, w nawie późnobarokowe ołtarze boczne. Ciekawostką są namalowane na izbicy tarcze zegarowe.

[Image: IMG_4975.jpg]